De 50 meest bijzondere oorlogsfoto's van Friesland zijn bekend gemaakt in het Provinciehuis in Leeuwarden. De selectie is gemaakt uit duizenden foto's. 

"We hadden zo'n 7.000 tot 8.000 foto's tot onze beschikking", zegt Johan Steendam van het project 'De Tweede Wereldoorlog in 100 foto's'. "Die hebben we allemaal bekeken. Het kostte drie middagen en uiteindelijk zijn we tot een selectie gekomen."

 

Vooral van begin en eind

Wat opvalt is dat er vooral van de beginperiode en van het einde van de oorlog veel foto's zijn. Van de tussenjaren is niet veel materiaal gevonden. Daar heeft Steendam een verklaring voor: "In het begin van de oorlog was het idee van foto's maken nog nieuw en mensen mochten dat ook gewoon doen. Maar militaire objecten mochten op een gegeven moment niet meer worden gefotografeerd. Bovendien werden fotorolletjes steeds schaarser. Deskundigen denken dat mensen de fotorolletjes hebben opgespaard, want rond 15 april 1945 zie je een explosie van fotomateriaal, iedereen maakte weer foto's. Van die periode is er dus genoeg, maar van 1942, 1943 en 1944 juist minder."

Foto: Historisch Centrum Leeuwarden

"Signaal van hoop"

Commissaris van de Koning Arno Brok opende de avond. "Als we hier door de oude stad van Leeuwarden lopen, door de oude Joodse buurt, dan voelen en zien we dat er aldaar een stukje Joodse geschiedenis in deze hoofdstad is", vertelde hij. "Dat gevoel heb ik erbij. Kijk naar de Sacramentsstraat, het Joodse monument, de Joodse school. En wat is het dan mooi dat wat in de oorlog een Joodse school was, dat in datzelfde gebouw nu weer een school zit. Zo worden het verleden, het heden en de toekomst met elkaar verbonden. En dat is een signaal van hoop."

Televisiepresentator Frits Jelle Barend vertelde het indrukwekkende verhaal van zijn familie, die in de oorlog bij een Friese huishouding zat ondergedoken. "Mijn ouders zijn terechtgekomen in Woudsend. Ze hadden geld en ze hadden blijkbaar goed betaald. Maar mijn moeder hoorde mensen op een gegeven moment zeggen: 'we hebben het geld wel binnen, die Joden kunnen morgen wel vertrekken.' Dus mijn moeder zei tegen m'n vader dat ze weg moesten. toen zijn we naar de familie Bokma in Balk gegaan. 's Ochtends kwamen er inderdaad Duitse soldaten in Woudsend om te zoeken naar de Joden op zolder."

Uiteindelijk is het goed afgelopen met de familie Barend. "Via de familie Bokma zijn we terechtgekomen bij 'heit en mem', bij Jelle en Jeltje de Vries in Oudega. Daar binnen stond een wiegje voor mijn broer en een volledig gedekte tafel voor mijn ouders, zonder varkensvlees, want dat eten Joden niet. Het was zo'n fantastisch warm welkom, zei mijn moeder."

Stemmen

Eind vorig jaar kon iedereen op de eerste selectie van de foto's stemmen via de website van de Leeuwarder Courant. De 25 foto's waar het meest op gestemd is, gaan door naar de landelijke fotoverkiezing van het NIOD, het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie. Die maakt daar de expositie De Tweede Wereldoorlog in 100 foto's van.

De Friese fotoverkiezing is georganiseerd door Tresoar, het Historisch Centrum Leeuwarden en het Fries Verzetsmuseum, in samenwerking met Omrop Fryslân, de Leeuwarder Courant en de provincie. Johan Steendam van Tresoar is ook bij de landelijke verkiezing betrokken.

Nationale tentoonstelling

De nationale tentoonstelling De Tweede Wereldoorlog in 100 foto's is vanaf maart te zien in de Tweede Kamer in Den Haag. De 50 mooiste Friese oorlogsfoto's worden tentoongesteld in het Fries Verzetsmuseum en in een pop-up tentoonstelling op meerdere locaties in de provincie. In maart en april worden ze ook iedere week gepubliceerd op de website van Omrop Fryslân.

 Luister hier naar een reportage van de bekendmaking door verslaggever Willem de Vries: