×

Waarschuwing

Verwijderen thumb_1843_2429340.jpg mislukt
Verwijderen thumb_1843_2429755.jpg mislukt
Verwijderen thumb_1843_2429764.jpg mislukt
Verwijderen thumb_1843_2430010.jpg mislukt
  • Wat gebeurde er in 1940?
    Information
    31 december 1939
    Wat gebeurde er in 1940?
    De Duitsers vallen Fryslân binnen. In de slag om Wons en de Afsluitdijk vallen meerdere doden, maar het is ook het enige punt waar de Duitsers niet aan voorbij kunnen komen.
    ...
  • Slag om de Afsluitdijk en Wons
    Information
    12 mei 1940
    Slag om de Afsluitdijk en Wons
    De Afsluitdijk is de enige Nederlandse stelling die de Duitsers in de begindagen van de Tweede Wereldoorlog heeft kunnen tegenhouden.
    ...
  • Fliegerhorst Leeuwarden wordt gebouwd
    Information
    16 mei 1940
    Fliegerhorst Leeuwarden wordt gebouwd
    Gebouwd met het puin van de bombardementen op Rotterdam, en strategisch zeer belangrijk: de ‘Fliegerhorst Leeuwarden’. Voor de Duitse Luftwaffe een belangrijke schakel in de luchtoorlog boven Noord Nederland.
    ...
  • Wat gebeurde er in 1941?
    Information
    01 januari 1941
    Wat gebeurde er in 1941?
    Op de grond werd er in Fryslân weinig gevochten, maar in de lucht des te meer. In 1941 stort er voor het eerst een geallieerd vliegtuig neer op het Friese vasteland. Het gaat om een Engelse bommenwerper. Alle zes inzittenden komen om het leven.
    ...
  • Eerste Engelse bommenwerper stort neer bij Klaeiterp
    Information
    25 juli 1941
    Eerste bommenwerper stort neer
    Het eerste geallieerde vliegtuig dat neerstort boven het Friese vasteland, is een Engelse bommenwerper. Hij crasht in de nacht van 24 op 25 juli 1941 bij Klaeiterp, een buurtschap tussen Bozum, Oosterwierum en Wieuwerd. Alle zes bemanningsleden komen om.
    ...
  • Wat gebeurde er in 1942?
    Information
    01 januari 1942
    Wat gebeurde er in 1942?
    Fryslân werd in 1942 opgeschrikt door een 'bombardement'. De meeste bommen van de bommenwerpers die over Fryslân vlogen, vielen op doelen in Duitsland. Maar soms ging het mis, en kwam er per ongeluk wel een bom neer in de provincie. In 1942 belandde een midden in Leeuwarden.
    ...
  • “Bombardement” op Julianastraat Leeuwarden
    Information
    20 januari 1942
    'Bombardement' Leeuwarden
    Het is tien uur ‘s avonds als Leeuwarden op 20 januari 1942 wordt opgeschrikt door een aantal bommen die door een onbekend vliegtuig worden afgeworpen. Een van de bommen valt op het woonhuis aan de Julianastraat nummer 1, dat volledig verwoest wordt.
    ...
  • Wat gebeurde er in 1943?
    Information
    01 januari 1943
    Wat gebeurde er in 1943?
    Waar de Friezen in de eerste jaren de bezetting grotendeels gelaten ondervond. Komt er na de Melkstaking van mei 1943 verandering in die optiek.
    ...
  • De ommekeer in Fryslân: De Melkstaking
    Information
    30 april 1943
    De Melkstaking
    Het was het keerpunt in het Friese oorlogsleven: De Melkstaking van 1943. De houding van de mensen tegenover de Duitsers zou na de staking nooit meer hetzelfde zijn.
    ...
  • Wat gebeurde er in 1944?
    Information
    01 januari 1944
    Wat gebeurde er in 1944?
    Na de Melkstaking in 1943 krijgt het verzet meer grip. In 1944 beleven ze een hoogtepunt met de beroemde overval op de gevangenis van Leeuwarden. Zonder ook maar een schot te lossen bevrijden de verzetslieden 51 mensen uit de Blokhuispoort.
    ...
  • Overval op Huis van Bewaring Leeuwarden
    Information
    08 december 1944
    Overval op Huis van Bewaring Leeuwarden
    Met een vernuftig plan en stalen zenuwen gebeurt op 8 december 1944 in Leeuwarden wat ze later in Hollywood een mission impossible zouden noemen.
    ...
  • Wat gebeurde er in 1945?
    Information
    01 januari 1945
    Wat gebeurde er in 1945?
    De bevrijding van Fryslân komt op gang, vanuit het zuidoosten trekken Canadezen door de provincie. Op Schiermonnikoog moeten ze langer wachten, want juist daar zoeken vluchtende Duitsers hun heil, hopende op redding uit Duitsland.
    ...
  • De bevrijding van Fryslân is begonnen!
    Information
    07 april 1945
    De bevrijding van Fryslân komt op gang
    De bevrijding van Fryslân begint in het zuidoosten van de provincie. Op verschillende plaatsen in Drenthe en Ooststellingwerf worden zevenhonderd Franse parachutisten gedropt. Zo’n zestig man komen bij Haulerwijk en Appelscha terecht.
    ...
  • Eindelijk...de laatste Duitse bezetter verlaat het eiland Schiermonnikoog
    Information
    11 juni 1945
    Schiermonnikoog eindelijk bevrijd
    Terwijl heel Nederland de vrijheid viert, zijn er nog steeds Duitse bezetters te vinden op het eiland Schiermonnikoog. Het duurt tot in juni voordat ook daar de bevrijding plaatsvindt.
    ...
  • Wat gebeurde er in 1946?
    Information
    01 januari 1946
    Wat gebeurde er in 1946?
    ...

Het verhaal van de Joodse Grace; een ontroerende briefwisseling

De Joodse Grace Heymans-Van West (1939) woont tijdens de Tweede Wereldoorlog ruim twee jaar bij de familie Nicolai in Drogeham. Na de bevrijding blijft ze nog een jaar bij deze Aaltje en Pieter, die zelf geen kinderen hebben. Het echtpaar Nicolai leeft in de veronderstelling dat de ouders van Grace zijn omgekomen. Maar na de bevrijding komt er toch een brief van Julie van West, de moeder van Grace. door Marja Boonstra en Martijn van Dijk Grace met haar ouders Aron en Julie - Foto: Familiefoto Het lukt Aaltje, Pieter en Julie om zich te bekommeren om het welzijn van Grace en hun eigen emoties niet voorop te zetten. Een paar fragmenten uit die aangrijpende briefwisseling. Grace met Aaltje en Pieter Nicolai - Foto: Familiefoto Julie: "Ik weet niet of u erg verwonderd zal zijn, als u deze brief leest. U zult dan bemerken dat deze geschreven is door de moeder van uw pleegdochter, die u zo liefdevol hebt opgenomen, nu 2 jaar geleden. Hoe noemt u haar. Zij heet Grace van West Ik ben heel nieuwsgierig of zij mij zal herkennen. Als het nog mogelijk zou zijn en als u haar nog een poosje kon hebben bij u thuis, zou dat wel heerlijk zijn. In de grote stad valt nog niets mee, en vooral omdat ik geen woning, huisraad niets meer heb." Fragment brief van Julie - Foto: Grace van West Julie: "Ik zal een foto van Grace insluiten, toen was zij 3 jaar, maar dan kunt u zien dat ik haar moeder ben, want dat moet u natuurlijk maar gelooven. Ook zal ik er een bij doen van mij en haar vader. Wilt u dan eens kijken of ze ons herkent. En kan ik dan op antwoord van u rekenen, ook of ik bij u kan komen." Grace…

"Jansje en Benjamin zitten nog altijd in mijn gedachten"

Het is in foto's zoals er heel veel zijn. Twee kinderen poseren lief lachend voor de camera. Maar deze foto heeft een extra dimensie. Jansje en Benjamin zijn niet lang nadat ze op de foto kwamen, afgevoerd en op 23 november 1942 omgekomen in Auschwitz. Benjamin en Jansje Pais - Foto: Tresoar Het is een verhaal dat Annie Visser uit Harlingen altijd is bijgebleven. Zij woonde als kind dichtbij de familie Pais: haar familie woonde op de Harlinger Noorderhaven, de huishouding Pais op de Zuiderhaven. "Het was een fijn gezin", zegt Visser over de familie van Jansje en Benjamin. Op het moment van de foto waren de kinderen 8 en 10 jaar oud. "Het was hetzelfde gezin als dat van ons." Visser weet zich het grote huis van de familie Pais ook nog altijd goed voor de geest te halen. Zo vertelt zij over hun werkplaats: een prachtige plek voor de kinderen om te spelen. In de oorlogsjaren was de vader van Jansje en Benjamin daar al niet meer aan het werk: dat werd door de bezetters verboden. Annie Visser Eigenlijk mochten Jansje en Benjamin ook niet bij de Vissers op bezoek komen. Maar de moeder van Annie Visser verzette zich daartegen. "Mijn moeder zei: komen jullie maar gerust binnen, die ster hang ik wel aan de binnenkant van je jas." Welkom bij de familie Visser De ster zei haar eerst dan ook niet zoveel, zegt Visser. "Maar op een gegeven moment hoorde je dat ze een winkel niet binnen mochten. Ze mochten niet naar het park, niet bij mensen thuiskomen, en niet naar school. Dan ga je afvragen natuurlijk waarom." Daar konden Visser's vader en moeder geen antwoord op geven en nog altijd waren Jansje en Benjamin zeer welkom bij familie Visser. Op een dag als alle anderen wilden…

Een sobere Bevrijdingsdag in Fryslân. Hoe zag dat eruit?

Het Zaailand in Leeuwarden was dinsdagochtend 5 mei bijna leeg toen om 10.15 uur het symbolische bevrijdingsvuur werd aangestoken. Burgemeester Sybrand Buma van Leeuwarden sprak de mensen rechtstreeks via Omrop Fryslân toe. Het vuur werd aangestoken door Commissaris van de Koning Arno Brok: Bevrijdingsdag in coronatijd; die dag ziet er dit jaar heel anders uit dan gewoon. Wat betekent vrijheid voor mensen nu en wat zouden ze graag willen doen als alles weer kan? Wij gingen de straat op om dat te vragen:

Veteraan Don White: Sfeer bij bevrijding Leeuwarden bijna niet te beschrijven

Het is 75 jaar geleden dat Fryslân bevrijd werd van de Duitse bezetter. Hoewel sommige streken nog in Duitse handen waren, zoals op de Waddeneilanden het geval was, is 15 april de officiële Bevrijdingsdag voor provincie Fryslân. Bij de Canadese Don White staat die dag nog helder op het netvlies. Geen wonder: White maakte deel uit van de Royal Canadian Dragoons, de groep Canadese soldaten die Fryslân in de oorlog bevrijdde. Luister hier naar een gesprek met de Canadese veteraan: Don White is 95 - 'bijna 96', vult hij aan - maar dat weerhoudt hem er niet van om nog altijd zo nu en dan de oceaan over te steken en terug te gaan naar Nederland. White was ook van plan om aanwezig te zijn bij de herdenking van 75 Jaar Bevrijding. Door de coronamaatregelen vindt deze herdenking nu echter in veel kleinere vorm plaats. Verbeelding Dus reist White nu in denkbeeldig af naar het Fryslân dat hij 75 jaar geleden aantrof, toen hij met de Royal Canadian Dragoons vanuit Italië naar Nederland kwam. Dat was een flinke tocht. De soldaten hadden er maanden over gedaan en White zegt wel even te hebben moeten wennen aan het land dat hij en de soldaten dit keer aantroffen. Het verschil met het zuiden was groot. Bovendien was de oorlog hier veel minder hevig dan in het zuiden van Nederland. De Royal Canadian Dragoons waren één van de eerste troepen die het relatief rustige Fryslân aandeden. Tommy's De blijdschap bij de inwoners van Leeuwarden was niet minder groot. De sfeer die in de stad hing nadat het bevrijd was, is bijna niet te beschrijven, zegt White. Iedereen had zich jarenlang kalm moeten houden, maar nu kwamen alle emoties los. "Ze zongen, ze huilden, ze lachten, er werd geschreeuwd: het was ongelooflijk", zegt White.…

16 april: de slag om de kop van de Afsluitdijk en de Waddeneilanden moeten lang wachten

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd van de Duitsers. De bevrijding van Fryslân begon op 12 april. In een serie van vijf artikelen staan we daar bij stil. Deel vijf: de slag om de kop van de Afsluitdijk en het lange wachten op de Waddeneilanden. Een in 1945 gearresteerde 'moffenmeid' in Harlingen - Foto: Griet de Jong (Tresoar, Fries Fotoarchief) "Hè, gelukkig; het was dus toch geen droom. Zo is het inderdaad; pas vandaag beginnen we eigenlijk te beseffen, dat we van een nachtmerrie van vijf jaar (!) bevrijd zijn. Het is nog ongelooflijk, dat je weer mag lopen waar je wilt (ik heb waarlijk ruimtevrees als ik buiten kom), dat je kunt zeggen wat je wilt." Keimpe Sikkema kan zijn geluk niet op als hij 16 april in zijn oorlogsdagboek schrijft, de dag na de bevrijding van Leeuwarden. Hoewel de Canadezen op 15 april een hele grote slag hebben geslagen in de provincie, zijn er nog altijd plekken onder heerschappij van de Duitsers. En om sommige plekken wordt ook nu, op het nippertje voor de capitulatie, nog een heftige strijd geleverd. Het is een hele opgave om het laatste stuk Fryslân voor de Afsluitdijk in handen te krijgen. Diepe wonden in Harlingen: 'één vlammenzee' Zo loopt Harlingen diepe wonden op omdat de ongeveer 500 Duitsers die daar zijn achtergebleven nog even vrij spel hebben. De Canadezen zijn de dag ervoor eigenlijk niet verder gekomen dan Franeker en daar maken de overgebleven bezetters goed misbruik van. Bruggen worden vernietigd en meer dan vijftien boten worden tot zinken gebracht. 's Ochtends bereiken de Canadezen Midlum, net buiten Harlingen. En uit Herbaijum vandaan beginnen ze aan het begin van de avond met een drastische methode: Harlingen bestoken met artillerievuur tot de Duitsers murw zijn en dan pas…

Stichtingen helpen onderduikoverlevers met traumaverwerking

Joodse kinderen die door onder te duiken de oorlog hebben overleefd, hebben daar vaak een trauma aan overgehouden. De stichtingen Elah en Amcha in Israël bieden therapie. Sommige Joodse onderduikkinderen uit Fryslân verhuisden later naar Israël. Een interview met psychotherapeuten Yaela Cohen en Elisheva van der Hal, in de serie 'De terugkeer van de Joodse kinderen'. Tekst: Wybe Fraanje Debora was haar hele leven boos geweest op haar vader. Die had haar in de oorlog overgedragen aan het verzet, die haar in veiligheid bracht in de onderduik. Maar toen het verzet haar kwam halen, was haar vader er niet om afscheid te nemen. Vader overleefde de oorlog niet en ze heeft hem dus nooit meer gezien. Debora kon hem niet vergeven dat hij geen afscheid nam. Yaela Cohen is psychotherapeut en directeur van Elah, Centrum voor Verwerking bij Rouw en Verlies in Israël. "Debora kreeg de opdracht een brief haar vader te schrijven. Daarna schreef ze namens haar vader een antwoordbrief: "Het was te pijnlijk voor me om mijn dochtertje af te staan, ik wilde eigenlijk geen afscheid nemen," schreef ze, zo vertelt Cohen. "Op dat moment kon ze hem vergeven, toen hij al 75 jaar niet meer leefde." Yaela Cohen Yaela Cohen belt vanuit haar huis in Tel Aviv. Ook in Israël zijn coronamaatregelen zoals isolatie en een contactverbod. Het doet denken aan hoe het in de oorlog is geweest. "Maar mensen die die tijd hebben meegemaakt zeggen: we hebben het nu vervelend en zwaar, maar het is niet te vergelijken met de situatie toen." De stichting Amcha doet hetzelfde werk als Elah. Elisheva van der Hal is als psychotherapeut verbonden aan Amcha. "Pas in de jaren tachtig begon men aandacht te krijgen voor de psychische gevolgen van de oorlog. In het begin wisten de hulpverleners niet goed hoe…

De bevrijding van Leeuwarden en Sneek: 15 april 1945

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat Nederland bevrijd werd van de Duitsers. De bevrijding van Fryslân begon op 12 april, drie dagen later was de hoofdstad van de provincie aan de beurt. De Canadezen rijden via de Groningerstraatweg Leeuwarden binnen - Foto: Foto: P. Stallinga (Historisch Centrum Leeuwarden) "Zondagmorgen. Is Leeuwarden nu een Duitse stad of is het een Canadeesche stad?" vraagt de Leeuwarder ondernemer Goffe Miedema zich af in zijn dagboek: "(...) Hier en daar loopt een agent met een geweer in de hand, een paar mensen van de ondergrondse met handgranaten en machinepistolen, allemaal de rood wit blauwe banden om de arm, want Leeuwarden is bevrijd", gaat hij verder. Het zal nog tot zeker 12 uur duren, voor de eerste Royal Canadian Dragoons uit Dokkum vandaan over de Groningerstraatweg de stad in rijden. Leeuwarden, de hoofdstad van Fryslân is dan echt bevrijd, en de Leeuwarders zijn niet meer te houden. 'De Friezen hebben zichzelf bevrijd' Ook Keimpe Sikkema gaat de deur uit: "Vlaggen vliegen uit de ramen en de mensen uit de huizen, nood-alarm of geen noodalarm. Wij zaten juist aan tafel, toen het bericht door de stad vloog en het gejuich aankondigde, dat ze in de binnenstad waren. In a hurry hebben we ons met zoveel zorg en moeite samengestelde middageten naar binnengewerkt en zijn naar de Groningerstraatweg gehold." De stad komt er naar omstandigheden goed vanaf. Bruggen, de elektriciteitscentrale, de gasfabriek, de waterleiding en de telefooncentrale zijn nog allemaal intact. Dat zou mede te danken zijn aan de BS die de springladingen die de Duitsers wel hebben aangebracht, saboteren. Ook heeft de BS al controle over de stad nog voor de Canadezen binnenkomen. Een Canadese bevelhebber zou dan ook gezegd hebben dat de Friezen eigenlijk zichzelf hebben bevrijd. De Canadese bevrijders op de Brugweg…

De laatste vlucht van Lancaster R5682

In de nacht van 4 op 5 september 1942 werd er boven Fryslân een Avro Lancaster neergehaald. Het vliegtuig belandde in natuurgebied De Alde Feanen, waar het onder de zachte grond verdween. In 2017 werd het wrak weer voor het licht gebracht.

Unieke filmbeelden duiken op: eerste uren van de bevrijding in Leeuwarden

De beelden zijn gemaakt door Johan Witteveen en zijn vrouw Agaath Witteveen-Obbema, op de morgen van 15 april. Op dat moment waren de Canadezen nog niet in Leeuwarden.

De mannen van de Overval: over Heroïek en tragiek

Bij de overval op de Blokhuispoort op 8 december 1944 werden 51 mensen bevrijd. Hessel de Walle schreef daarover het boek 'De mannen van de Overval. Heroïek en tragiek in 26 levensverhalen'. Fryslân DOK maakte een film over de andere kant van de Overval.

Lemmer

Net zoals vele andere activiteiten en evenementen omtrent de viering van 75 jaar vrijheid, is ook de theatervoorstelling Smokkelbern voorlopig uitgesteld. De muziektheatervoorstelling vertelt het verhaal van de smokkelroutes, en het levensverhaal van ...

Twijzel

Hielke en Gelske Brouwer uit Twijzel brachten tijdens de Tweede Wereldoorlog ongeveer honderd Joden in veiligheid. Hun woning werd daarnaast gebruikt als doorgangshuis voor onderduikers. Een van hen, Marthi Hershler-de Wilde, legde een verzameling aa ...

bevat-audio
Baaium

Toen ze voor haar stage buddy was van een oude vrouw en erachter kwam dat deze vrouw een oorlogstrauma had, wist Geartsje Pols het zeker: de verhalen van de mensen die de oorlog meegemaakt hebben moeten vastgelegd worden. De 26-jarige inwoonster ...

bevat-audio
Harich

Een bijzondere herdenking in Harich dit jaar. Overal in het dorp waren speakers geplaatst, waardoor mensen de herdenking vanuit eigen tuin konden volgen.   Bij de kerk, in het midden van het dorp, werd een verhaal verteld over een jongen die ...

bevat-audio
Dronrijp

Annie Stinis-Van Dam (81) uit Leeuwarden heeft een dubbel gevoel bij Bevrijdingsdag. Aan de ene kant is ze blij dat er vrede is, aan de andere kant blijft het gemis van haar vader. "Vlak voor de bevrijding is hij doodgeschoten. Deze dagen zijn mo ...

Agenda

  • Information
    Sneek
    Theater 'De nacht die nooit voorbij ging'
    18 april 2020
    18 april 2020
    In de theaterproductie 'De nacht die nooit voorbij gaat' wordt verteld over de Sneker bloednacht van 13 op 14 juli 1944, toen vier inwoners van Sneek in koelen bloede werden doodgeschoten.  De Sneker...
  • Information
    Heerenveen
    DE DOLLE DAGEN: Heerenveen 75 jaar vrij
    17 maart 2020
    14 juni 2020
    17 maart 2020
    Museum Heerenveen organiseert in de maanden maart, april, mei en juni de tentoonstelling De Dolle Dagen: Heerenveen 75 jaar vrij.  Aan de hand van dagboekfragmenten, brieven en interviews,...
  • Information
    Harlingen
    Herdenking Bevrijding Harlingen
    17 april 2020
    17 april 2020
    De stad Harlingen werd op 17 april bevrijd, en dit zal ook op die dag in de stad worden herdacht. In de gehele maand april worden schoolklassen van de basis- en de middelbare scholen in de streek...
  • Information
    Kollum
    Herinneren, herdenken en bevrijding 75 jaar Kollum
    3 mei 2020
    03 mei 2020
    Op zondag 3 mei zal er in Kollum een twee-en-een-half uur durende voorstelling plaatsvinden, om te markeren dat Nederland 75 jaar vrij is.  Dit zal worden gedaan in samenwerking met Canadese...
Cookie instellingen