Als het over het verzet in de Tweede Wereldoorlog gaat, hebben we het meestal over de mannen. Maar ook vrouwen speelden een belangrijke rol binnen het Friese verzet. 

Koeriersters zorgden ervoor dat wapens, bonnen, persoonsbewijzen en brieven van het ene naar het andere adres kwamen. "Als je met elkaar wilde communiceren was er contact nodig, en dat kon bijvoorbeeld per brief. Maar het was niet zo simpel om zomaar over straat te gaan", vertelt Hans Groeneweg, voormalig conservator van het verzetsmuseum in Fryslân. "Mannen boven de achttien waren sowieso verdacht, en als je werd aangehouden kreeg je de vraag wat je aan het doen was." Als er dan geen bevredigend antwoord kwam, hadden de Duitsers nog wel wat voor de mannen te doen. Daardoor waren het vooral de vrouwen die de rol van koerierster kregen toebedeeld.  

De bagage die de koeriersters meekregen was niet altijd klein en licht van stuk. "Er is zelfs een verhaal bekend van een koerierster die met een geheime zender door Fryslân trok." De vrouwen namen hiermee wel een groot risico, aldus Groeneweg. "Dat moet je niet onderschatten."

Ook het begeleiden van neergestorte Canadese en Amerikaanse piloten naar steden zoals Utrecht en Antwerpen werd door de koeriersters gedaan. 

Creatief

De verzetsvrouwen waren creatief in het verbergen van de goederen die ze bij zich hadden. "Er waren vrouwen die een zwangerschapscorset mee hadden, en net deden alsof ze in verwachting waren. Maar in plaats van een baby, hadden ze een holle ruimte met goederen bij zich." Ook werden kinderwagens aangepast, zodat er zaken in verstopt konden worden. "Als je toch aangehouden werd, moest je er zeker van zijn dat je de spullen veilig weggestopt had."

Ali van Aalderen was koerierster in Fryslân, ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Omrop Fryslân-programma Buro de Vries had in 2015 een gesprek met haar: "Ik kreeg soms wel een briefje mee, dat deed ik dan tussen mijn kleren. Daar kon niet zoveel mee gebeuren", vertelde ze. Toch heeft Van Aalderen ook gevaarlijkere zaken bij zich gehad, zoals wapens of persoonsbewijzen. Ook die verstopte ze onder haar kleding. "Ze zeiden dan, je moet de kleding goed strak aantrekken, dan komt het wel goed!" 

Luister hier naar het gesprek met Van Aalderen: 

Spannende momenten

Dat het koerierswerk ook gevaarlijk kon zijn, heeft mevrouw Van Aalderen ook meegemaakt. Toen ze op een dag door twee mannen werd gecontroleerd. "We willen je koffers zien", zeiden ze tegen haar. Ali was echter niet op haar mondje gevallen, en zei dat de mannen zelf de koffers maar moesten openmaken, als ze wilden zien wat erin zat. Ook drong ze erop aan dat ze weg moest, naar haar werk als verpleegster. Wonder boven wonder, werd het excuus geaccepteerd, en kon Van Aalderen verder haar weg vervolgen. "Verderop stond een vriendin van mij, 'ik zag het gebeuren!' Ik schudde toen met mijn hoofd", vertelt Van Aalderen, "en ik zei dat ze niet bang moesten zijn. Dat ben ik zelf ook eigenlijk nooit geweest." 

Onderbelicht

Volgens Groeneweg is de rol van de vrouw in het Nederlandse verzet zwaar onderbelicht. "Ik heb een boek hier, een zeer dik boek van meer dan 300 pagina's. Een van de eerste boeken die is geschreven over het verzet, en daar zitten maar twee bladzijden in over de rol van de vrouw. Dat zegt wel wat..."