Als klein Joods onderduikertje kwam Ies Leefsma naar Fryslân. Hij woonde bij een gereformeerde familie in IJlst, en had hier een goede plek. Totdat de oorlog voorbij was, en de discussie over zijn voogdij begon. 

De ouders van Ies Leefsma zijn in de oorlog om het leven gekomen. Vader Bram Leefsma meldde zich in 1942 op vrijwillige basis voor de tewerkstelling. Hij was optimistisch over de gang van zaken, en kwam in Westerbork terecht. Tijdens zijn verblijf daar schreef hij enkele brieven aan Ies, en zijn moeder Matje. In 1943 ging het echter toch mis, en werd Bram Leefsma naar Auschwitz vervoerd, hij overleed nog in datzelfde jaar. 

Matje Leefsma was op dat moment ondergedoken in Scharnegoutum, enkele tientallen kilometers van IJlst waar Ies in die dagen verbleef. Vrouw Leefsma werd in Scharnegoutum verraden, en werd via Westerbork ook naar Auschwitz gebracht. Waar zij in 1944 omkwam. 

Veilig in IJlst

De kleine Ies was intussen op drie-jarige leeftijd in IJlst terechtgekomen, waar hij de naam Thijs (Ties) kreeg, omdat zijn echte naam te Joods klonk. "Het was eigenlijk een hele veilige plaats, de stad was alleen via de Hemdijk te bereiken", vertelt Ies. "Als er dan wat werd gesignaleerd op de Hemdijk, dan was iedereen meteen weg, ondergedoken en de polder in." De hele stad wist ook dat Ies van Joodse afkomst was. "Dat wist zelfs de NSB-er op de hoek bij de brug."

4000 Joodse kinderen zijn uiteindelijk op deze manier aan deportatie ontsnapt; omdat ze werden opgenomen door gezinnen in Fryslân, en andere plattelandsprovincies. Maar na de oorlog werd over veel kinderen strijd geleverd. Ouders moesten binnen drie maanden na afloop van de oorlog hun kind weer opeisen, want anders verviel de voogdij. "De vraag kwam toen dus ook, waar moet ik heen?" 

Ies werd getest in Amsterdam, om te kijken waar hij moest gaan wonen. Hij werd uiteindelijk ondergebracht bij het Christlijke gezin waar hij tijdens de oorlog had gezeten, en mocht zijn Joodse familie niet meer zien. "In de rechtszaak werd ook gezegd dat mijn eigen moeder had gezegd dat ze het goed vond dat ik gereformeerd zou worden opgevoed." Toch twijfelt Leefsma daaraan, "ze heeft me bewust laten besnijden."

De oorlogsjaren hebben zijn sporen nagelaten bij Ies: "Mijn gevoel zegt nu, het had anders gemoeten....achteraf."

In 2015 vertelde Ies zijn verhaal als jonge onderduiker, aan het radioprogramma Buro de Vries: