De bevrijding van Fryslân begint in het zuidoosten van de provincie. Op verschillende plaatsen in Drenthe en Ooststellingwerf worden zevenhonderd Franse parachutisten gedropt. Zo’n zestig man komen bij Haulerwijk en Appelscha terecht.
Doel van de operatie is het zaaien van verwarring achter de Duitse linies, ten gunste van het Tweede Canadese leger, dat op dat moment tot de lijn Coevorden- Meppel is opgetrokken.
para’s
Operatie Amherst is de naam van deze luchtlandingsactie van zo'n 700 Franse parachutisten. Ze maken deel uit van de Britse SAS (Special Air Service). Tijdens en na de operatie sneuvelen 33 Franse para’s. De para's zijn verdeeld over 47 groepen en ze werden in de nacht van 7 op 8 april gedropt bij Meppel, Beilen, Westerbork, Gieten-Borger, Appelscha en Assen. De meeste 'sticks', zoals de groepen heetten, kwamen onder meer door het slechte weer op enkele kilometers van hun doel terecht.
Een van hen is Pierre Sicaud, commandant van een compagnie Franse Chasseurs Parachutistes. Het is pikkedonker als hij met zijn parachute terechtkomt in een boom. Sicaud voelt een harde klap van een tak tegen zijn gezicht, gevolgd door een gemene pijn aan zijn oog. Hij is echter gezond genoeg om door te gaan, en hij gaat op zoek naar zijn manschappen.
Enkele uren later heeft Sicaud zo’n vijfien militairen verzameld in een kuil midden in de bossen van Appelscha. Hij besluit hier te blijven totdat het licht wordt. Hij weet niet dat hier ook acht leden van de Knokploeg Noord-Drenthe bivakkeren die ’s ochtends als Sicaud en zijn mannen nog slapen, op pad gaan om het Friese verzet te helpen. Als zij op de slapende para’s stuiten denken ze met Duitse soldaten te maken te hebben en wordt het bijna een schietpartij. Gelukkig ziet één van de mannen van de knokploeg net op tijd de rode baretten van de militairen. Na een hartelijke ontmoeting trekken ze gezamenlijk op naar Appelscha.
De para’s die bij Haulerwijk zijn neergekomen, zoeken een slaapplaats bij de boerderij Ora et Labora. Boer Tamminga heeft echter al gasten: drie Duitse militairen hebben inkwartiering geëist. Ook Tamminga ziet de Franse para’s aan voor Duitsers en laat ze binnen om de drie kameraden te ontmoeten. Aangekomen op zolder nemen de para’s de Duitsers onder schot, buiten in het weiland worden de drie Duitsers doodgeschoten. Boer Tamminga vindt het verschrikkelijk: hij ontfermt zich over de lijken, laadt ze op een kar en brengt ze naar het kerkhof in Haulerwijk.
In 2015 werd er een monument gepresenteerd ter nagedachtenis aan de bevrijding van Appelscha:
De daaropvolgende dagen leggen de Fransen overal in Drenthe en Fryslân hinderlagen aan en leveren gevechten met de Duitsers waarbij ze ondersteund worden door het verzet. Geïsoleerde groepjes parachutisten proberen vooral te overleven en houden zich met hulp van de bevolking schuil. De represailles van de Duitsers zijn keihard. Tijdens en na de operatie sneuvelen 33 Franse para’s.
Paradummy’s
Om de vijand schrik aan te jagen en om de indruk te wekken dat er massaal eenheden parachutisten landen, worden er de nacht voor de dropping van de para’s ook poppen gedropt bij onder meer De Harkema en Augustinusga. De poppen zijn 60 cm lang en van jute stof gemaakt, gevuld met zand. Aan de pop zit een plankje met geweerpatronen die door een eenvoudig mechanisme worden afgevuurd.
En dat ervaren de Harekiten Wopke Hoekstra en Albert Alma aan den lijve. Opgetogen rennen ze het weiland in als ze de ‘para’s ‘ zien aankomen: “Ha, binne jimme dêr einliks, no dat hat lang genôch duorre”, roepen ze. Om zich vervolgens rot te schrikken als de ‘parachutist’ op de grond alle kanten uitschiet. De Harkemasters vluchten in paniek weg.
